5 Nisan 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “7445 sayılı İcra ve İflas Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile “7442 sayılı Orman Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” da yapılan düzenleme ile dava şartı olarak arabuluculuğa tabi davaların çerçevesi genişletilmiştir.
ü 1 Eylül 2023 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar bakımından arabuluculuk başvurusu dava şartı olarak zorunlu hale getirilmiştir.
ü 01.09.2023 tarihinden itibaren Kat
Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyuşmazlıklar ile Komşu hakkından kaynaklanan
uyuşmazlıklarda dava açmadan önce arabuluculuğa başvurma zorunlu hale
getirilmiştir.
ü Taşınır ve Taşınmazların
Paylaştırılmasına ve Ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklarda 01.09.2023
tarihinden itibaren arabuluculuk dava şartı olarak zorunlu hale gelmiştir.
ü Tarımsal Üretim Sözleşmesinden
Doğan uyuşmazlıklarda 01.09.2023 tarihinden itibaren arabuluculuk dava şartı
olarak zorunlu hale gelmiştir.
ü İtirazın İptali, Menfi Tespit ve İstirdat
Davalarında arabuluculuk başvurusu 01.09.2023 tarihinden itibaren zorunlu hale
getirilmiştir:
Türk Ticaret Kanunu’nun “Dava Şartı
olan Arabuluculuk” başlıklı 5/A maddesinde yer alan arabuluculuğun zorunlu dava
şartı olduğu davalar arasına konusu bir miktar paranın ödenmesi olan itirazın
iptali, menfi tespit ve istirdat davaları da eklenmiştir. Böylelikle menfi
tespitin dava şartı arabuluculuk kapsamında olup olmadığı yönündeki tartışmalar
da bu düzenleme ile netlik kazanmıştır.
7036 sayılı İş Mahkemeleri
Kanunu’nun 3. maddesinin 1. fıkrasına yapılan değişiklik uyarınca iş kanunundan
kaynaklanan, bireysel veya toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan işçi veya
işveren alacak ve tazminat davalarının yanı sıra bu alacak ve tazminatla ilgili
itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davaları için de arabuluculuk başvurusu
01.09.2023 tarihinden itibaren dava şartı olmuştur.
6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununda yapılan değişiklikler
ü6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk
Kanunu’nun 17. maddesinin 3. fıkrasına yapılan değişiklik:
|
Eski Hali |
Yeni Hali |
|
Arabuluculuk
faaliyeti sonunda düzenlenen tutanağa, faaliyetin sonuçlanması dışında hangi
hususların yazılacağına taraflar karar verir. Arabulucu, bu tutanak ve
sonuçları konusunda taraflara gerekli açıklamaları yapar. |
Arabuluculuk
faaliyeti sonunda düzenlenen tutanağa, faaliyetin sonuçlanması dışında hangi
hususların yazılacağına taraflar karar verir. Arabulucu, bu tutanak ve
sonuçları konusunda taraflara gerekli açıklamaları yapar ve taraflar hazır değilse her türlü iletişim vasıtasını
kullanarak hazır bulunmayan tarafları bilgilendirir. |
ü6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk
Kanunu’na eklenen 17/B madde düzenlemesi:
|
Taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak
kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklarda arabuluculuk Madde 17/B |
|
(1) Taşınmazın devrine
veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklar
arabuluculuğa elverişlidir. (2) Birinci fıkra
kapsamındaki uyuşmazlıklarda, tarafların yazılı olarak kararlaştırması ve
arabulucunun bu kararı tutanak altına alması halinde arabulucunun talebiyle,
arabuluculuk süreciyle sınırlı olmak ve konulduğu tarihten itibaren 3 ayı
geçmemek üzere tasarruf yetkisinin kısıtlandığına dair tapu siciline şerh
verilir. Bu şerh, tarafların anlaşamaması veya tarafların şerhin kaldırılması
konusunda anlaşması halinde arabulucunun talebiyle, 3 aylık sürenin sonunda
ise kendiliğinden kalkar. (3) Arabuluculuk süreci
sonunda tarafların anlaşması halinde anlaşma belgesi, taşınmazın devri veya
taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasıyla ilgili olarak kanunlarda yer
alan sınırlamalar ile usul ve esaslar gözetilmek suretiyle düzenlenir. (4) Anlaşma belgesinin
icra edilebilirliğine ilişkin şerhin alınması zorunlu olup bu şerh taşınmazın
bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinden alınır. Mahkeme yapacağı
incelemede anlaşma içeriğini, arabuluculuğa ve cebri icraya elverişli olup
olmadığı ve taşınmazın devri veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak
kurulmasıyla ilgili olarak kanunlarda yer alan sınırlamalar ile usul ve
esaslara uyulup uyulmadığı yönünden denetler; bu kapsamda kurum veya
kuruluşlardan bilgi veya belge talep edebilir ve gerektiğinde duruşma
açabilir. (5) Anlaşma belgesinin
icra edilebilirliğine ilişkin şerhin verilmesiyle ilgili diğer hususlar
hakkında 18 inci madde hükmü uygulanır. |
Böylelikle taşınmaz devri veya taşınmaz
üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına yönelik uyuşmazlıklar bakımından dava
şartı zorunlu arabuluculuk kapsamında olmamakla birlikte, 01.09.2023 tarihinden
itibaren geçerli olmak üzere uyuşmazlığın tarafları alternatif çözüm
yollarından arabuluculuk ile mahkeme yoluna gitmeden uyuşmazlığı
sonlandırabilirler.
ü6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk
Kanunu’nun “Tarafların Anlaşması” başlıklı 18. maddesinin 4. fıkrasında yapılan
değişiklik:
|
Eski Hali |
Yeni Hali |
|
Taraflar ve
avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi icra
edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır. |
Kanunlarda icra edilebilirlik şerhi alınmasının zorunlu
kılındığı haller hariç, taraflar ve avukatları ile arabulucunun, ticari uyuşmazlıklar bakımından ise avukatlar ile
arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra
edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır. |
ü6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk
Kanunu’nun 18/A maddesinin 7. fıkrasında yapılan değişiklik:
|
Eski Hali |
Yeni Hali |
|
Taraflara
ait iletişim bilgileri, görevlendirilen arabulucuya büro tarafından verilir.
Arabulucu bu iletişim bilgilerini esas alır, ihtiyaç duyduğunda kendiliğinden
araştırma da yapabilir. Elindeki bilgiler itibarıyla her türlü iletişim
vasıtasını kullanarak görevlendirme konusunda tarafları bilgilendirir ve ilk
toplantıya davet eder. Bilgilendirme ve davete ilişkin işlemlerini belgeye
bağlar. |
Taraflara
ait iletişim bilgileri, görevlendirilen arabulucuya büro tarafından verilir.
Arabulucu bu iletişim bilgilerini esas alır, ihtiyaç duyduğunda kendiliğinden
araştırma da yapabilir. Elindeki bilgiler itibarıyla her türlü iletişim
vasıtasını kullanarak görevlendirme konusunda tarafları bilgilendirir ve ilk
toplantıya davet eder. Bilgilendirme ve davete ilişkin işlemlerini belgeye
bağlar. Avukatı bulunsa bile asıl tarafı da
bilgilendirir. |
Böylelikle arabulucu asıl tarafın
avukatı olsa bile davet ve bilgilendirme mektubunu asıl tarafa göndermek
zorundadır.
ü6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk
Kanunu’nun 18/A maddesinin 16. fıkrasında yapılan değişiklik:
|
Eski Hali |
Yeni Hali |
|
Dava
açılmadan önce ihtiyati tedbir kararı verilmesi hâlinde 6100 sayılı Kanunun
397. maddesinin 1. fıkrasında, ihtiyati haciz kararı verilmesi hâlinde ise 2004
sayılı İcra ve İflas Kanununun 264. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenen dava
açma süresi, arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son tutanağın
düzenlendiği tarihe kadar işlemez. |
Dava
açılmadan önce ihtiyati tedbir kararı verilmesi hâlinde 6100 sayılı Kanunun
397. maddesinin 1. fıkrasında, ihtiyati haciz kararı verilmesi hâlinde ise
2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 264. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenen
dava açma süresi, arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son
tutanağın düzenlendiği tarihe kadar işlemez. Arabuluculuk
bürosuna başvurulmasından sonra, başvuran taraf aleyhine uyuşmazlık konusuyla
ilgili olarak icra takibi yapılması durumunda, başvuran tarafın bu takibe
karşı son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içinde 2004 sayılı
Kanunun 72. maddesi uyarınca menfi tespit davası açması ve talep etmesi
halinde 2004 sayılı Kanunun 72. maddesinin 2. fıkrası hükmü uygulanır. |
Böylelikle, 1 Eylül 2023
tarihinden itibaren geçerli olmak üzere arabuluculuk bürosuna başvurulmasından
sonra uyuşmazlık konusu ile ilgili başvuran taraf aleyhine icra takibi
başlatılmış ise başvuran tarafın bu icra takibine karşı arabuluculuk son
tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içinde 2004
Sayılı İcra ve İflas Kanunu 72. maddesi uyarınca menfi tespit davası
açabilir ve talep etmesi halinde alacağın %
15’nden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat karşılığında, icra takibinin
durdurulması hakkında Mahkeme ihtiyati tedbir kararı verebilir.